EMDR
In mijn werk maak ik regelmatig gebruik van EMDR, een effectieve methode om mensen te helpen bij het verwerken van traumatische ervaringen, angsten en andere emotionele uitdagingen. Het concept van EMDR draait om het idee dat traumatische herinneringen of ervaringen kunnen blijven vastzitten in het lichaam als ze niet op een gezonde manier verwerkt worden. Dit kan leiden tot diverse problemen, zoals angsten, flashbacks, depressie en stress.
Met behulp van EMDR streven we ernaar deze vastgeroeste herinneringen alsnog te verwerken, zodat ze hun emotionele impact verliezen en minder invloed hebben op het dagelijks leven van mijn cliënten.
Vaak zijn de ervaringen die topsporters doormaken verbonden met gebeurtenissen uit hun jeugd en als atleet. Denk hierbij aan momenten van falen, waarbij de bijbehorende pijn niet goed is verwerkt. Deze onverwerkte emoties kunnen vervolgens in het dagelijks leven steeds opnieuw getriggerd worden, waardoor oude wonden telkens opnieuw opengehaald worden.
Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) werd oorspronkelijk ontwikkeld door Francine Shapiro in de late jaren 1980 en is sindsdien uitgegroeid tot een veelgebruikte methode in de geestelijke gezondheidszorg.
EMDR in de praktijk
Tijdens een EMDR-sessie vraag ik mijn klant om zich te concentreren op de traumatische herinnering, terwijl ik verschillende stimulatie-technieken gebruik, zoals het met de ogen volgen van een bewegend lampje op de lichtbalk, tikken op de knieën of het oplossen van rekensommetjes. Deze bilaterale stimulatie lijkt de informatieverwerking in het lichaam te bevorderen, waardoor de traumatische herinnering op een natuurlijke manier verwerkt kan worden door een goede samenwerking van alle systemen in het lichaam.
Tijdens het proces kunnen nieuwe inzichten ontstaan, oude overtuigingen herzien worden en kan er een gevoel van opluchting optreden. Wat eens een overweldigende en beangstigende herinnering was, kan na EMDR worden ervaren als een herinnering zonder emotionele lading, zoals andere herinneringen. Dit betekent niet dat de herinnering wordt gewist, maar eerder dat de emotionele reactie erop verandert, waardoor het gemakkelijker wordt om ermee om te gaan.
Topsport en EMDR
Enkele voorbeelden van topsporters uit mijn praktijk, die openlijk hierover hebben gesproken in de media en dankzij EMDR weer vrijuit konden presteren, zijn:
Het kampioenschap van Feyenoord betekent veel voor Orkun Kökçü. De aanvoerder van Feyenoord stortte ter aarde en omhelsde daarna uitgebreid zijn trainer Arne Slot. Voor de camera van ESPN vertelt Kökçü dat hij met zichzelf in de knoop zat aan het begin van het seizoen en dat Slot een van de weinigen was die daarvan wist.
Ik heb extra steun gehad van de mensen om me heen en ik heb een gedragscoach, Daan Ruiter. Hij wil eigenlijk niet dat ik hem noem, maar hij verdient het. We hebben heel veel uren gemaakt aan het begin van he seizoen om mijn hoofd vrij te krijgen en me te focussen op voetbal", vervolgt de middenvelder.
Kökçü, normaal vrij gesloten in de media, gaf na de kampioenswedstrijd een openhartig inkijkje in zijn privéleven. Een half jaar leed hij aan slapeloosheid, grofweg tussen begin april en medio november vorig jaar, als gevolg van een trauma. ‘Ik was blij als ik vier uur sliep, meestal was het minder.’
De oorzaak was een speciale shake die hij had gedronken op de dag voor de Conference League-wedstrijd tegen Slavia Praag begin april vorig jaar, om zo later op de dag nog genoeg energie te hebben. Vanwege de ramadan dronk en at hij overdag niet. De voetballer reageerde slecht op de drank. ‘Mijn hart ging sneller kloppen, waardoor ik verstijfde. Ik ben zo geschrokken dat ik er een klein trauma aan heb overgehouden. Ik heb die nacht geen minuut geslapen en de maanden daarna lukte het vaak ook niet.’
Op het zomerse trainingskamp in Oostenrijk raakte hij zo van slag dat hij zich huilend bij Slot meldde. ‘Ik moest mezelf redden van dat trauma. De trainer zei meteen: ga maar. Ik heb niet op een vliegtuig gewacht, ben met een busje in acht uur naar huis gereden.’
Een zware periode volgde, vertelde zijn vader en zaakwaarnemer Halis Kökçü maandag op het stadhuis. ‘Er speelde meer, er komt als jonge speler zo veel op je af tegenwoordig, kritiek, allerlei mensen die je niet kunt vertrouwen. Dat hoopte zich door het slaapgebrek alsmaar op in zijn hoofd. En dus ook in dat van mij en mijn vrouw. Wij sliepen op de bank om hem bij te staan als hij uit zijn bed kwam.’
‘Slot is meer dan een trainer’
Zijn zoon zocht bijstand bij een gedragscoach, en volgde onder meer EMDR-therapie om van zijn slapeloosheid af te komen. Orkun Kökçü: ‘Het was moeilijk, er zat heel veel in mijn hoofd. De trainer was een van de weinigen die ervan afwist. Hij is meer dan een trainer, hij begrijpt precies hoe hij met mensen om moet gaan. Vandaar dat ik moest huilen toen ik hem na de kampioenswedstrijd omhelsde.’
Slot fluisterde Kökçü nog wat toe, toen ze elkaar omhelsden. "Hij zei: dit heb je verdiend. De trainer was een van de weinigen die wist wat er mis was met mij aan het begin van het seizoen. Het was een emotioneel moment voor mij."
Etienne Vaessen heeft zijn verhaal gedaan over het vreselijke moment rondom hem bij RKC Waalwijk - Ajax. Na een botsing met Brian Brobbey ging de keeper out, wat voor grote schrik zorgde.
Inmiddels heeft Vaessen zijn rentree weer gemaakt bij RKC Waalwijk, maar even was er serieuze vrees om zijn gezondheid. Op het veld werd Vaessen gereanimeerd, maar dat bleek preventief. Wel blokkeerde de tong van Vaessen zijn luchtweg. "Daar ben ik ze eeuwig dankbaar voor", zegt de goalie over de teamartsen die hem hielpen, in gesprek met het Algemeen Dagblad. "Sommige mensen zeggen dat de arts niet hoefde te reanimeren. Dat is onzin. Al had hij mijn borstkas gebroken; ik ben blij dat hij het heeft gedaan."
"Na een paar dagen ben ik de beelden van het moment zelf terug gaan kijken op mijn telefoon", gaat een open Vaessen verder. "Ik moest het gewoon zien. Er is een foto dat de arts mij aan het reanimeren is, daar heeft hij zijn handen op mijn borst. Ik weet dus zelf niks meer van dat moment, maar die foto kwam ’s nachts de hele tijd terug. Ik sliep heel slecht. Ik droomde telkens dat ik out zou gaan of een hartaanval kreeg."
EMDR
Vaessen kaartte dat aan bij zijn gedragscoach, waardoor hij goede psychische hulp kreeg. "Ik heb EMDR-therapie gehad (een methode om de impact van nare gebeurtenissen te verminderen, red.), waarbij ik dat beeld voor me had. Dat is een hele mooie techniek, dus ik ben blij dat ik dat toen heb gedaan. Ik had er ook heel erg moeite mee dat iedereen me zag als die keeper die gereanimeerd werd. Mede door die therapie denk ik nu: het boeit me niet wat mensen denken, ik ga ervoor. RKC heeft er toen ook voor gezorgd dat ik een weekje naar Zeeland kon met mijn vriendin en zoon. Dat heeft me ontzettend goed gedaan, daar heb ik veel stappen gezet."
Boeken die me inspireren
Er zijn talloze prachtige en waardevolle boeken geschreven over menselijk gedrag, de psyche en emoties. Om jou te inspireren heb ik hieronder een selectie gemaakt van mijn favoriete boeken over mijn vakgebied.
De boeken die specifiek gaan over systemisch werk en familieopstellingen heb ik in De Ruimte geplaatst. Zij zijn dus niet in onderstaand overzicht opgenomen.
Optreden op Lowlands
Wie zit hier nou op te wachten? Op een zonnige zaterdagmiddag op Lowlands, een gesprek over mentale gezondheid? Maar: wow, wat bleek dat anders dan verwacht. Een volle Echo-tent tijdens een eerlijk en kwetsbaar gesprek met Neal Petersen (presentator FC Afkicken) en Ricardo van Rhijn (oud-profvoetballer).
Mijn meest dierbare moment kwam echter pas uren later, diep in de nacht. Een jongen van 20 jaar, bezweet van het dansen, kwam op me af, gaf me een hand en zei: ‘Ik kwam eigenlijk alleen maar naar dit festival om te zuipen en feesten, maar m’n vrienden namen me mee naar jullie optreden. Daarna durfde ik eindelijk eens tegen de andere jongens te zeggen dat ik me eenzaam heb gevoeld tijdens Corona. En wat ik niet wist, is dat zij hetzelfde hadden gevoeld. Echt bedankt dat dit is gebeurd, man’.
Taboe op praten over je mentale gezondheid? Wellicht. Je wilt geen mietje lijken. Hup, doorgaan. Toch zie ik een enorme kentering. En laten wij vanuit de topsport nou gewoon het goede voorbeeld blijven geven, door dit soort gesprekken op dit soort podia te voeren.
Ricardo en Neal: bedankt voor dit moment. FC Afkicken top dat jullie als medium dit onderwerp onder de aandacht blijven brengen. Nieuwe generatie, nieuwe media! Het heeft een jonge vriendengroep in ieder geval dichter bij elkaar gebracht.
Podcasts
Ik zie het als mijn missie om de inhoud van mijn vak over te brengen bij een groter publiek. Dit om meer mensen te kunnen helpen om hun emotionele huishouding en fysieke lichaam gezond te krijgen en houden. Daarom verschijn ik af en toe als gast in podcasts.
Bekijk en beluister hieronder meer:
Inspiratie
Ik laat me ook graag inspireren door anderen. Bekijk hieronder podcastafleveringen die ik je kan aanbevelen over onderwerpen die gerelateerd zijn aan mijn vakgebied:
Individuele familieopstelling
Vanwege de bekendheid van veel van mijn klanten doe ik met hen vooral individuele familieopstellingen in mijn praktijk.
Het proces van een individuele opstelling is vergelijkbaar met een groepsopstelling, maar in plaats van representanten maken we gebruik van houten poppetjes of vloerankers. Een derde optie voor een individuele opstelling is visualisatie, ook wel familieopstelling in de mind genoemd.
Houten poppetjes
Een 1-op-1-familieopstelling met (houten) poppetjes is een krachtige methode. In mijn praktijkruimte werken we vaak rond de tafel. Samen met mijn klanten plaats ik intuïtief poppetjes die verschillende familieleden representeren, zoals ouders en grootouders. Door het familiesysteem op deze manier visueel te representeren, kunnen er innerlijke processen worden geactiveerd bij mijn klanten. Hoe sta ik tegenover mijn ouders? Wat voel ik daarbij? Welke oude patronen, die me nog steeds belemmeren in mijn leven, worden zichtbaar? Uiteindelijk leidt zo'n opstelling vaak tot diepgaande heling van oud zeer.
Vloerankers
Bij deze 1-op-1-aanpak gebruiken we matjes of papiertjes om diverse familieleden zoals de vader, moeder, opa, oma, en anderen te vertegenwoordigen. We schrijven de posities van de familieleden (bijvoorbeeld 'de vader' of 'de moeder') op deze papiertjes en leggen ze vervolgens intuïtief op de grond neer. Hiervoor benutten we de volledige ruimte van mijn praktijk. Ik fungeer als begeleider en kan tevens optreden als representant. Mijn klant komt in deze werkvorm ook zelf in de opstelling te staan en gaat daarbij ervaren hoe dit voelt, bijvoorbeeld als hij of zij tegenover een van de emotioneel afwezige ouders komt te staan. De ervaring en bijbehorende interventies kunnen zorgen voor meer bewustzijn, heling en rust.
Visualisatie
Een familieopstelling in de mind is ook een mooie 1-op-1-methode. In tegenstelling tot een opstelling met poppetjes of vloerankers wordt deze opstelling niet fysiek uitgevoerd, maar in gedachten gecreëerd. De cliënt visualiseert de familieleden of relevante elementen in zijn of haar geest en plaatst ze in verhouding tot elkaar. Als begeleider zorg ik voor een diepe visualisatie, en onderzoek ik samen met mijn klant de innerlijke beelden en gevoelens. Door deze innerlijke opstelling te verkennen en te ervaren, kunnen verborgen dynamieken, patronen en emoties aan het licht komen en kan oud zeer worden geheeld.
Verbonden ademwerk
Er bestaan verschillende vormen van ademwerk. In mijn praktijk focus ik me vooral op verbonden ademwerk. Deze krachtig methode wordt gebruikt voor het verwerken van emotionele blokkades door oud zeer in het lichaam, waardoor er ruimte ontstaat voor rust, zelfontdekking en persoonlijke groei.
Verbonden ademsessie in de praktijk
Bij verbonden ademwerk wordt de ademhaling bewust geïntensiveerd en verbonden, zonder pauzes tussen in- en uitademingen. Dit zorgt voor een diepe en continue ademhaling die de natuurlijke stroom van energie in het lichaam bevordert. Door deze diepgaande ademhaling, vaak gecombineerd met het aanraken van emotionele drukpunten op het lichaam, kunnen onderdrukte emoties en spanningen naar boven komen, waardoor ze kunnen worden losgelaten en geheeld.
Tijdens een verbonden ademsessie kunnen verschillende fysieke, emotionele en spirituele ervaringen optreden. Sommige mensen ervaren intense sensaties in hun lichaam, zoals tintelingen, trillingen of warmte. Anderen kunnen emotionele doorbraken ervaren, waarbij onderdrukte gevoelens zoals verdriet, woede of vreugde naar boven komen en worden geuit. Sommige deelnemers ervaren ook spirituele ervaringen, zoals verbondenheid met het universum, gevoelens van eenheid of diepe inzichten in zichzelf en hun leven.
Na de verbonden ademsessie is er vaak tijd voor integratie, verwerking en het delen van de ervaringen. Veel mensen geven aan dat ze zich na een sessie dieper verbonden voelen met zichzelf, met anderen en met het leven als geheel. Ze ervaren vaak een gevoel van bevrijding, helderheid en innerlijke rust.
1-op-1-sessies
In mijn praktijk werk ik uitsluitend één-op-één met mensen uit mijn eigen netwerk en klantenkring, waarbij verbonden ademhaling vaak deel uitmaakt van een uitgebreider traject.
Opleidingen
Hoewel verbonden ademwerk gebaseerd is op onze eigen natuurlijke ademhaling, kan een ademsessie intens en uitdagend zijn. Er kunnen namelijk emoties en herinneringen worden opgeroepen, die deskundigheid vereisen om te kunnen verwerken. Professionele begeleiding van een goed opgeleide ademcoach is daarom essentieel.
Wie ademcoach wil worden, doet er goed aan te kiezen voor gerenommeerde opleidingsorganisaties met diepgaande programma's. Mijn eigen opleiding genoot ik bij Stephen Monné van Adem en Stem. Voor wie serieus wil investeren in een grondige opleiding in ademwerk, zijn hier twee betrouwbare opties die ik kan aanbevelen:
Mijn klanten
Mijn werk met mensen gebeurt in de schaduw. Daar waar het grote publiek niet meekijkt. In alle veiligheid, op een plek waar mijn klanten in alle kwetsbaarheid zichzelf kunnen zijn.
Het bedanken voor een samenwerking vindt meestal ook plaats in diezelfde schaduw. Soms met een handdruk, een andere keer met een omhelzing en dan weer met een wedstrijdshirt als aandenken aan het traject dat we met elkaar hebben doorlopen.
Voor mij vertellen de shirts die ik op kantoor heb hangen allemaal een persoonlijk, menselijk verhaal.
In de media
Zo nu en dan komt een van mijn klanten met zijn of haar verhaal naar buiten. Ik waardeer die openlijke dankwoorden. Zij hebben alle vrijheid om over onze samenwerking te praten. Mijn ethische waarde is dat ik zelf geen uitlatingen in de media doe over de trajecten met mijn klanten. Hun privacy staat boven alles. Ik wil topsporters en artiesten veiligheid en rust bieden in een wereld waar alles en iedereen iets van ze wil.
Hartman: "Ik twijfelde: ga ik het wel halen?"
Vanaf zijn zeventiende werkt Quilindschy Hartman samen met gedragscoach Daan Ruiter, die gesprekken met hem voerde als hij even niet lekker in zijn vel zat. “Het was onzeker of ik een contract zou krijgen bij Feyenoord en ik zat destijds ook niet lekker in mijn vel. Via mijn zaakwaarnemer ben ik bij hem terechtgekomen. Ik vond het fijn dat ik alles kon vertellen aan iemand die erbuiten stond. Soms hangt er een beetje een taboe omheen, alsof je zwak bent. Je maakt zoveel mee als jonge speler, dan is het heel goed om erover te praten.”
De vraag of hij wel profvoetballer zou gaan worden, hield hem het meest bezig. “Ik twijfelde: ga ik het wel halen? En wat als het niet lukt? Ik wilde niets anders. Daar had ik heel veel moeite mee. Ik legde mezelf veel druk op, dat ik prof móést worden. Daan en ik proberen de zaken in perspectief te zetten. Hoe groot is het probleem nou echt? Wat kan je eraan doen? In het slechtste geval zou ik geen profvoetballer worden, dat hoefde niet erg te zijn. Dat moest ik doorkrijgen. Zo kreeg ik meer rust, waarna ik beter ging spelen en mijn eerste contract kon tekenen.”
"Neem het van mij aan: het mentale aspect van profvoetbal wordt zwaar onderschat. Wekelijks die commentaren in de pers, van het publiek, de sociale media. Het doet wat met een mens. Ik scoorde een paar belangrijke goals voor Feyenoord, tegen Sparta en Europees tegen Union Berlin. Daar droom je van. Dat zijn unieke hoogtepunten. En toch voelde ik geen euforie, geen vreugde. Niet oké, eigenlijk. Ik kwam bij Daan Ruiter terecht, de gedragscoach. Wat bleek: die burn-out was niet veraf. Die gesprekken waren zo’n opluchting. Ik kan het moeilijk onder woorden brengen. Lang verhaal kort: Daan is er mee verantwoordelijk voor dat ik nadien ben blijven scoren. En nog belangrijker: dat het weer goed zat in mijn hoofd."
1-op-1-trajecten
Ik wil mijn huidige klanten alle kwaliteit en tijd bieden die zij verdienen. Daarom ben ik selectief in het opstarten van nieuwe 1-op-1-trajecten. Mocht ik ruimte hebben, dan krijgen de mensen binnen mijn eigen netwerk in de topsport, entertainment en het bedrijfsleven de voorkeur.
Wil jij kennismaken met mijn werk? Dan kun je mijn boek Autonoom kopen of naar een evenement komen. Mijn workshops en retraites zullen in de tweede helft van 2024 weer van start gaan.